Inleiding
‘Pacta sunt servanda’: gemaakte afspraken moet men nakomen. Maar leveranciers mogen de grens niet meer over, bouwvakkers migreren naar hun thuisland, bouwplaatsen mogen niet worden betreden. Kortom: het werk ligt stil en kosten lopen op.
Staalprijs-vonnissen
Niets is vergelijkbaar met de huidige crisis, maar van een algemene overmachtsituatie is in het recent verleden wel eerder in de bouw sprake geweest. Tussen december 2003 en april 2004 kochten Chinese bedrijven zoveel staal op dat er een staaltekort op de wereldmarkt ontstond. Het gevolg hiervan was dat staalprijzen in de eerste helft van 2004 bijna verdubbeld waren. Ten aanzien van de staalcrisis moest worden bepaald of er sprake was van een overmachtsituatie.
De Raad van Arbitrage voor de bouw heeft zich hierover uitgelaten.[i] Het oordeel hield in dat aannemers bij het tot stand komen van de overeenkomst niet bedacht hoefden te zijn op de excessieve staalprijsstijgingen. De staalcrisis kwam als een overmachtsituatie vast te staan, aannemers konden deze prijsstijging aan opdrachtgevers doorberekenen. De burgerlijke rechter volgde deze redenering ook.[ii]
In de periode tussen maart-oktober 2008 deed zich een soortgelijke staalcrisis op de wereldmarkt voor. De Raad van Arbitrage kwam ten aanzien van deze staalprijsstijgingen tot een ander oordeel.[iii] De Raad oordeelde dat, op basis van de eerdere staalcrisis, de volatiliteit in de staalprijs voorzienbaar was. In dat verband was het van belang dat krantenberichten werden bijgehouden en dat de door CROW bijgehouden en vrijgegeven indices van staal werden bestudeerd. De Raad kwam tot de slotsom dat in dit geval geen sprake kon zijn van een overmachtsituatie.
Rechtsregels op de corona-crisis toegepast
Uit de jurisprudentie volgt dat ‘voorzienbaarheid’ een dynamisch begrip is dat aan de hand van marktontwikkelingen moet worden ingevuld. Opdrachtgevers en aannemers behoren risicoberekeningen hier ook op aan te scherpen.
Partijen moeten in de toekomst bedacht zijn op de invloed van (overheids)maatregelen met betrekking tot het bestrijden van virussen. Dit zal in de contractuele verhouding tot uiting moeten worden gebracht.
Raadgeving - enkele tips
Contracten die voorafgaand aan de corona-crisis zijn gesloten:
Ga met elkaar (digitaal) in gesprek om nieuwe afspraken te maken over opleverdatum en eventuele contractuele milestones. Neem kennis met het protocol ‘Samen veilig doorwerken’[iv] en bespreek hoe de werkzaamheden hierdoor zullen worden beïnvloed. Bouwtijdverlenging voor aannemers is onvermijdelijk daarmee dat opdrachtgevers (vooralsnog) afzien van kortingsregelingen en boetebepalingen. Na verloop van tijd kan worden gesproken over eventueel te nemen versnellingsmaatregelen of kunnen corona-bepalingen alsnog worden opgenomen.
Contracten die na de corona-crisis worden gesloten:
De omstandigheden, met betrekking tot de corona-crisis en in dat kader getroffen maatregelen, zijn ten aanzien van een volgende gezondheidscrisis in grote mate niet meer onvoorzienbaar. Het opnemen van een ‘coronaproof-beding’ in toekomstige overeenkomsten is voorstelbaar voor opdrachtgevers en opdrachtnemers. Opdrachtgevers kunnen een beroep op overmacht bijvoorbeeld uitsluiten. Opdrachtnemers zullen de gebruikelijke overmachtsbepalingen in hun contract moeten aanpassen. Algemene Voorwaarden zullen ook weer moeten worden herzien.
Tot slot
Heeft u over dit onderwerp nog vragen, dan kunt u contact opnemen met Boot advocaten: +31 (0)20 50 41 570.
[i] RvA 9 december 2004, nr. 26.658, r.o. 17; RvA 30 augustus 2006, nr. 70.981, r.o. 24. [ii] Rb. Rotterdam 16 juli 2008, nr. 276909
[iii] RvA 4 juli 2016, nr. 35.131, r.o. 17. [iv] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2020/03/27/protocol-samen-veilg-doorwerken'
Zie ook: